De heilige Nicolaas is verbaasd! Bijna 1700 jaar na zijn dood wordt er een stukje van zijn gebeente bijgezet in een basiliek in Amsterdam.
Locatie
Basiliek van de Heilige Nicolaas
Type
Basiliek
Religieuze gemeenschap
Rooms-Katholieke Kerk
Object
Reliek van de Heilige Nicolaas, patroonheilige van Amsterdam
Maker en datering
Maker onbekend
300-400
Bezichtigen
Te bezichtigen in de Nicolaasbasiliek
Sint Nicolaas vertelt
'Ik had nooit verwacht dat ik heilig zou worden. Ik was eigenlijk ‘geen heiligenmateriaal’. Ik was geen theologisch zwaargewicht, volgde geen ascetische levensstijl en ben niet gestorven als martelaar. Ik was vooral een ‘doener’ en kwam op voor kwetsbare mensen: weduwen en wezen, ongehuwde vrouwen, armen en gevangenen. Ik had nooit verwacht dat ik zoveel waardering, laat staan verering zou ontvangen.'
'Ik begrijp dat rond 1306 de eerste kerk van Amsterdam (de latere Oude Kerk) aan mij, de Heilige Nicolaas, is gewijd. Dit gebeurde door Guy van Avernes, bisschop van het bisdom Utrecht. Daarmee werd ik officieel de beschermheilige van Amsterdam. Ik weet niet precies waarom ik daarvoor ben uitgekozen. Vermoedelijk speelde mee dat Amsterdam vanaf het prille begin een zeehaven had en ik de beschermheilige van havensteden en zeelieden ben.'
Wat is een reliek?
De Latijnse tekst in het reliekkistje (Ex oss. S. Nicolai Ep.) betekent ‘uit het gebeente van de Heilige Nicolaas, bisschop’. Met de komst van het reliek is er een stukje van de Amsterdamse beschermheilige tastbaar aanwezig in de stad. Relieken worden traditioneel gebruikt om op voorspraak van een heilige tot God te bidden; waarbij de heilige als bemiddelaar wordt gebruikt. Een reliek is ook een kracht- en inspiratiebron van de bijzondere eigenschappen van de heilige. In geval van Sint Nicolaas zijn vrijgevigheid, zorgzaamheid en praktische steun aan armen en kwetsbaren.
Wie was de heilige Nicolaas?
Nicolaas werd rond 260/270 in Patara (in het zuidwesten van het huidige Turkije) geboren als zoon van welgestelde Grieks christelijke ouders. Hij was enkele jaren bisschop van de stad Myra. Daar overleed hij op 6 december in het jaar 335 of 337. Hij bood als bisschop veel hulp aan kwetsbare en arme mensen in nood. Na zijn dood gebeurde er veel wonderen rond zijn persoon. Hij werd in 550 heilig verklaard. In 1087 werd zijn gebeente gestolen en naar de huidige verblijfplaats in Bari (Italië) overgebracht. Daarna werd hij in heel Europa een populaire heilige.
Christel Grimbergen
Vrijwilliger in de Basiliek van de Heilige Nicolaas
Laatst bewerkt
22 oktober 2024
Reliekkistje met reliek van de Heilige Nicolaas, vervaardiger onbekend, vierde eeuw, brons, fluweel, stempellak en bot. Geschenk van de St. Adelbertabdij. Collectie Basiliek van de Heilige Nicolaas. Fotografie Robert Westera.
Interieur en exterieur: fotografie Robert Westera.
Icoon van de Heilige Nicolaas, vervaardiger en datum onbekend, olieverf op paneel. Collectie Basiliek van de Heilige Nicolaas. Fotografie Robert Westera.
Plaatsing van het reliek op 5 december 2021, foto www.arsacal.nl, met dank aan het bisdom Haarlem-Amsterdam, bisschop Mgr. dr. Jan W.M. Hendriks. Fotografie Ramon Mangold.
De Heilige Nicolaas. Logo en ontwerp tatoeage ter gelegenheid van het Nicolaasjaar, Henk Schiffmacher, 2021. Collectie Nicolaas Basiliek / Henk Schiffmacher.
Blom, A., Nikolaas van Myra en zijn tijd (Hilversum 1998).
Vankan, M., Heilige Nicolaas, bruggenbouwer tussen Oost en West. 1700 jaar devotie, legenden en Volksgebruiken, 3e herziene druk (Heerlen 2022).
Online bronnen
Reliek van Sint Nicolaas bijgezet in Basiliek (NHNieuws 5-12-2021)
Laatst gecontroleerd 14-06-2024
Radio 1 ‘Met het oog op morgen’, interview met broeder Adelbert van de St Adelbertabdij in Egmond over de herkomst van het reliek
Laatst gecontroleerd 14-06-2024