Een herinnering aan de bedevaartgangers van Amsterdam

In de middeleeuwen was Amsterdam een druk bezocht bedevaartsoord dankzij het Mirakel van Amsterdam. Op de plek waar het mirakel had plaatsgevonden werd de Heilige Stede gebouwd. Deze kapel heeft tot het einde van de zestiende eeuw dienst gedaan als Amsterdams belangrijkste heiligdom. Na de Alteratie in 1578 werd de kapel afgenomen, vervolgens gebruikt als paardenstal en later door protestanten in gebruik genomen. Om de associatie met de vroegere functie als katholieke bedevaartkapel te bestrijden, noemden zij het gebouw de Nieuwezijds Kapel. Tot overmaat van ramp werd het gebouw in 1908 afgebroken.

Maar dat betekende niet het einde van de bedevaartcultuur voor de Amsterdammers. In het nabijgelegen Heiloo werd die deels openlijk en deels in het geheim voortgezet. Daar ging de Mariaverering in de Runxput na de reformatie door, ondanks de afbraak van de ruïne van de oude kapel door de gereformeerde overheid in 1637. Steeds opnieuw uitgevaardigde verbodsmaatregelen van de Staten van Holland konden de stroom van bedevaartgangers niet beperken. Rond 1750 ergerde de Amsterdammer Jan de Boer zich dat de ‘doldriftige Roomschgezinden’ hun praktijken niet beperkten tot Heiloo, maar al bij Amsterdam in processie heiligenbeelden en vaandels droegen.

Amsterdammers die met processies hun geloof openlijk wilden beleven, waren aangewezen op bedevaartsoorden over de grens, met name Kevelaer in Duitsland. Dat was sinds 1642 een centrum van Mariaverering rond een wonderbaarlijke afbeelding, het zogeheten genadebeeld van de Troosteres der bedroefden. Door zijn ligging op 6 km over de grens werd het een populaire bedevaartsoord voor Nederlandse katholieken. Zo vertrok in 1926 een trein met 384 bedevaartgangers uit Amsterdam naar Kevelaer onder leiding van de pastoor van de Posthoornkerk Julianus Theodorus Lagerwey.

Een herinnering aan die bedevaartcultuur is nog te zien bij een bezoek aan een zijkapel in De Posthoornkerk. Hoewel het altaar van de Kevelaerskapel is verdwenen, is een wandschildering uit 1939 nog zichtbaar. Op de muur is, boven een zichtbaar silhouet van het verdwenen altaar, Maria van Kevelaer afgebeeld omringd door Amsterdamse pelgrims. De wandschildering is gemaakt ter gelegenheid van het 50-jarig priesterjubileum van pastoor Lagerwey. Op de wand is hij rechts met de Posthoornkerk in zijn handen afgebeeld.

Hoewel de Posthoornkerk niet meer dienst doet als kerk, herinnert deze wandschildering nog aan de eeuwenoude strijd voor het behouden van traditionele processies en bedevaarten door Amsterdamse katholieken.