Christendom OrthodoxDit icoon verbindt de oosters-orthodoxe christenen in Amsterdam met de oude christelijke wortels van de Lage Landen.
Locatie
Heilige Nikolaas van Myrakerk
Lijnbaansgracht 47
Type
Kerk
Religieuze gemeenschap
Oecumenisch Patriarchaat
Object
Dit icoon verbeeldt vijftien heiligen die in de Lage Landen hebben gewoond
Maker en datering
Natalia Petrovna Ermakova
2010
Bezichtigen
Tijdens openingstijden van de kerk te bezichtigen
Huidig interieur
Huidig exterieur
De Orthodoxe Parochie van de Heilige Nicolaas van Myra geeft in 2010 opdracht om dit icoon van de Heiligen van de Lage Landen te vervaardigen. Hiermee willen ze de heiligen eren die een cruciale rol hebben gespeeld in de verspreiding van het christendom in deze regio. Het icoon, gemaakt door Natalia Petrovna Ermakova, verbeeldt vijftien heiligen: Cunera, Servatius, Amandus, Lambertus, Bavo, Gertrudis, Dymphna, Oda, Willibrord, Werenfried, Adelbert, Bonifatius, Walburgis, Jeroen en Radboud. Zij hebben in verschillende perioden, van de vierde tot de tiende eeuw, in de Lage Landen gewoond.
Voor het vervaardigen van dit soort iconen is zorgvuldig onderzoek nodig. De iconograaf heeft ervoor gekozen om af te wijken van de traditionele Byzantijnse stijl. De heiligen zijn afgebeeld met een typisch westers uiterlijk. Hun gelaatstrekken zijn gebaseerd op illustraties uit oude manuscripten, in plaats van de geïdealiseerde Griekse vormen die meestal worden gebruikt in de orthodoxe iconografie. Ook zijn de heiligen afgebeeld in de eenvoudige kleding die typerend was voor hun tijd. Zo weerspiegeld hun kleding de ontberingen die ze als missionarissen in het vroege West-Europa moesten doorstaan. Centraal op het icoon staat de Nicolaas van Myrakerk afgebeeld, die de verbinding symboliseert tussen het verleden en het heden van de orthodoxe gemeenschap in Amsterdam. Daarboven zegenen Christus en de Theotokos het tafereel.
Heilige
Een persoon die uitzonderlijk heilig of deugdzaam heeft geleefd en van wie wordt geloofd dat hij of zij in de hemel is.
Theotokos
Grieks voor ''God-barende''. Theotokos is een titel van de Maagd Maria, waarmee zij wordt aangeduid als de Moeder van God.
Icoon
Oosters-christelijke religieuze afbeelding. Iconen zijn meestal in tempera op hout geschilderde afbeeldingen van Christus, Maria, heiligen en kerkelijke feesten. De verering van het icoon neemt een belangrijk plaats in binnen de spiritualiteit van het christelijke Oosten en brengt de gelovige daadwerkelijk in contact met de wereld van de Goddelijkheid.
Op het icoon staat de iconostase in het huidige kerkinterieur afgebeeld. De iconostase is een wand met iconen die de altaarruimte van de rest van de kerk afschermt. Alleen de priesters, diakenen en altaardienaren mogen de ruimte achter de iconostase betreden.
Het icoon wordt gekenmerkt door warme, aardse tinten, waaronder oker, diep groen en diep rood. Het bevat ook symbolische elementen zoals een windmolen en een zeilschip, die staan voor de geschiedenis van de Lage Landen.
De onderkant van het icoon draagt de inscriptie “Synaxis (Grieks: samenkomst, verzameling) van de Heiligen van de Lage Landen’’. Het doel van het icoon, als een gedachtenis van deze gemeenschap van vroege heiligen, wordt hiermee benadrukt.
Het icoon dient niet alleen als een religieus kunstwerk, maar ook als een brug die de moderne Orthodoxe Parochie van de Heilige Nicolaas van Myra verbindt met het christelijk erfgoed van de Lage Landen vóór het Grote Schisma.
Grote schisma (1054)
De grootste kerkscheuring uit de geschiedenis is die van de 11de eeuw, die daarom het Grote Schisma wordt genoemd. In 1054 viel de ongedeelde Kerk officieel uiteen in de westerse (rooms-katholieke) en de oosterse (oosters-orthodoxe) christenheid.
De kerk bezit ook een reliek van de Heilige Nicolaas van Myra, de patroonheilige van de kerk en een zeer populaire heilige in zowel het Oosterse als het Westerse Christendom. Sint Nicolaas is ook de patroonheilige van Amsterdam. De aanwezigheid van dit reliek benadrukt nogmaals de hechte band tussen deze oosters-orthodoxe gemeenschap en Amsterdamse christelijke tradities.
Matija Miličić
Onderzoeker en erfgoedspecialist oosters en oriëntaals christendom Museum Catharijneconvent
Met dank aan
Hildo Bos
Aartspriester, parochie h. Nikolaas
Laatst bewerkt
02 juni 2025
De heiligen van de Lage Landen, Natalia Petrovna Ermakova, 2010, tempera op paneel. Collectie Orthodoxe Parochie Heilige Nikolaas van Myra te Amsterdam.
Interieur en exterieur: fotografie Robert Westera
Iconostase. Collectie Orthodoxe Parochie Heilige Nikolaas van Myra te Amsterdam.
Reliek van de heilige Nicolaas. Collectie Orthodoxe Parochie Heilige Nikolaas van Myra te Amsterdam.
Biervliet, A.T. van, Heiligen uit de Nederlanden (Tabor 1986).
Lieuwen, D., De vroege geschiedenis van het christendom in de Nederlanden. Orthodoxe Kerk Heilige Nikolaas van Myra, (2007).
Meulemeester, J.L., 'Over heiligen en de kerstening van westelijk Vlaanderen' in: Vlaanderen 44 (1995) 175-182.
Stephanou, E., 'De Orthodoxie te Amsterdam' in: Het Christelijk Oosten en Hereniging 2, no. 1 (1949) 117–121.
