In 1845 wordt in Amsterdam in de sacristie van de Nieuwezijds Kapel, eens de Heilige Stede, achter een met behang beplakte deur een muurkast ontdekt. Niet direct een wereldschokkende ontdekking: de inhoud van de kast is dat des te meer. Er komen acht fragmenten tevoorschijn van wat ooit een doek van bijna drie-en-een-half meter breed moet zijn geweest. In de juiste volgorde geplaatst, vertellen ze het verhaal van het Mirakel van Amsterdam, dat in 1345 plaatsvond. Hoe en wanneer de fragmenten óf de hele doek in de muurkast terecht zijn gekomen is en blijft een raadsel.

Op 17 september 1566 proberen beeldenstormers de Heilige Stede binnen te dringen. De ‘overwiven’ van het Sacramentsgilde — dames van goeden huize — steken er een stokje voor. Zij sterven liever voor de goede zaak, dan dat hun kapel wordt ontheiligd. Twaalf jaar later loopt het minder goed af. Op 26 mei 1578 vindt de Alteratie plaats en drie dagen later wordt de Heilige Stede weer belaagd. Alles wat aan het Mirakel herinnert, wordt vernietigd. Mogelijk wordt de mirakeldoek daarbij zo toegetakeld, dat de dames van het gilde hebben willen redden wat er nog te redden valt. De fragmenten dragen namelijk niet de sporen van onbesuisde woede. De stukken zijn zorgvuldig uitgesneden en de sneden volgen de contouren van de figuren en de gebeurtenissen die onderdeel uitmaken van het wonderverhaal.

Stadshistoricus Jan Wagenaar ziet in 1765 nog een gehavend kunstwerk: ‘Eenige brokken van een gedoodverwd schilderstuk waarop het Mirakel der Heilige Stede …’. De ‘brokken’ dragen het handschrift van de eerste Amsterdamse meester-schilder Jacob Cornelisz van Oostsanen (1470-1533). Wat betreft materiaal en techniek zijn de doeken voor hem een eenmalig uitstapje. Dat kan te maken hebben met de mogelijke functie van de doek, namelijk oprolbaar zijn om bij speciale gelegenheden aan de buitenkant van de kapel op te hangen.