
In een winternacht in 2017, vindt er in Amsterdam opnieuw een wonder plaats; de Mirakelkolom is terug in de binnenstad! Hij staat er weer, heel vertrouwd en nu stevig verankerd, als een uitroepteken op de plek waar lang geleden, héél lang geleden, een wonder plaatsvond.
Locatie
Kapel ter Heilige Stede
Kalverstraat 87
Type
Kapel
Religieuze gemeenschap
Rooms-Katholieke Kerk
Object
Mirakelkolom op het Rokin
Maker en datering
Hans 't Mannetje
1988
Bezichtigen
Mirakelkolom staat op het Rokin.
Op de plek waar het Mirakel van Amsterdam plaatsvond, wordt al snel een kapel gebouwd: de Heilige Stede. Nadat deze kapel door de grote stadsbrand van 1452 volledig is verwoest, wordt op die plek een grote gotische kerk gebouwd. Na de Alteratie van 1578 komt de inmiddels omgedoopte Nieuwezijds Kapel in 1580 in handen van de Hervormde Kerk. Het onderhoud ook. In 1890 sluit de kerk zijn deuren wegens bouwvalligheid. De katholieken -die aan het einde van de negentiende eeuw aan een revival begonnen zijn- en de protestanten vliegen elkaar in de haren. De Hervormde Kerk wil de kerk slopen en daarmee de opmars van de katholieken stuiten; diezelfde katholieken willen hun Heilige Stede voor de eeuwigheid bewaren. Zij trekken helaas aan het kortste eind. In 1908 gaat de kerk neer.
Alteratie
In 1578 wordt de katholieke stadsregering van Amsterdam afgezet. Er komt een gereformeerd stadsbestuur voor in de plaats. Het gevolg van deze verandering (Alteratie) is dat de Gereformeerde Kerk vanaf dat moment de enige kerk is die zich publiekelijk mag manifesteren. Katholieke kerken en kloosters worden in beslag genomen en krijgen nieuwe functies.
Heilige Stede
Letterlijk ‘’heilige plaats’’. De locatie in de Kalverstraat waar in 1345 het Mirakel van Amsterdam plaats vond. Na de protestantse overname in 1578 werd deze kerk ook wel Nieuwezijds Kapel genoemd. De oorspronkelijke kerk die op deze locatie stond, werd in 1908 gesloopt en vervangen door een nieuw kerkgebouw dat eveneens de Nieuwezijds Kapel werd genoemd.
Mirakel van Amsterdam
In 1345 vond in een huis aan de kalverstraat het Mirakel van Amsterdam plaats. Nadat een zieke stervende man zijn laatste Heilige Communie niet kon binnenhouden, wierp een dienstmeid het braaksel met de uitgespuwde Heilige Hostie in de haard. De Hostie werd de volgende dag intact in de vuurplaats teruggevonden. Men kwam daarop tot de conclusie dat God hier op bijzondere wijze aanwezig is en dat Hij op deze plek in de Heilige Hostie aanbeden wil worden. Kort daarop bouwde men op dezelfde plaats een bedevaartkapel die men de Heilige Stede (Heilige plaats) noemde. Deze kapel is in 1908 gesloopt.
Brokstukken
Het Stadsbestuur wil de gebeeldhouwde bouwfragmenten van de kapel voor hergebruik bewaren. De fragmenten worden door de Nederduitsch Hervormde Gemeente aan het Rijksmuseum in bruikleen gegeven. Zo staan er tot 1914 zes ingekorte zuilen in de tuin opgesteld. Na vele omzwervingen verhuizen de fragmenten in 1953, na de oorlog, naar het terrein van de voormalige Synagoge Uilenburg. De fragmenten worden aan hun lot overgelaten en gaan deels rondzwerven door de stad. In 1984 worden er nog slechts 529 geteld. Vier jaar later belanden ze per ongeluk in de handel en worden ze onder andere op de Spiegelgracht en bij Christie's in een veiling van tuinmeubelen gesignaleerd. Een schraagbeeldje van een 'melkmeisje' en muurstijlen in de vorm van manskoppen, belanden in het Rijksmuseum. Deze objecten bevinden zich nu in de collectie van het Amsterdam Museum.
De Mirakelkolom
Aan het einde van de jaren 80 wordt er op initiatief van de Stichting Amsterdam Versierd, een voorloper van de Stichting Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad, een kolom op het Rokin opgesteld. In tegenstelling tot wat er vaak beweerd wordt, is deze niet in zijn geheel uit de Heilige Stede afkomstig. Uit vele brokstukken heeft beeldhouwer Hans 't Mannetje een nieuw exemplaar opgetrokken.
Waar kan beter een dergelijk monument geplaatst worden dan op de plek waar de geschiedenis van deze 'Mirakelkolom' geschreven werd? Nadat de kolom vanwege de aanleg van de Noord/Zuidlijn tijdelijk elders is opgeslagen, wordt hij in 2017 eindelijk herplaatst op het Rokin.
Suzette van 't Hof
Medewerker Collectie, Informatie, Onderzoek en Publicatie Amsterdam Museum
Laatst bewerkt
30 juli 2025
Mirakelkolom Rokin, Hans 't Mannetje, stenen bouwfragmenten, afmetingen onbekend. Fotografie Robert Westera.
Online bronnen
De mirakelkolom komt thuis
Laatst gecontroleerd 10-03-2025
diverse bijdragen over de mirakelkolom
Laatst gecontroleerd 10-03-2025