
Hoe een oecumenische basisgemeente in een ooit gekraakte kerk op democratische wijze haar voorgangers kiest.
Locatie
De Duif
Prinsengracht 756
Type
Kerk
Religieuze gemeenschap
Oecumenische basisgemeente
Object
Eerste paaskaars van de gekraakte kerk
Maker en datering
Maker onbekend
1974
Bezichtigen
Tijdens de dienst op zondagochtend
Zondag 2 februari 2025
Na de dienst van Schrift en Tafel is er koffie en tijd voor een praatje. Dat is elke zondag zo in de Duif. Maar vandaag is er meer aan de hand. Al jaren is de eerste zondag in februari de dag waarop de leden van de Duifgemeenschap ‘hun’ voorgangers voor het komende jaar democratisch kunnen kiezen. In januari heeft de gemeenschap in een nominatieronde potentiële voorgangers voorgedragen. Een nieuwe kandidaat-voorganger kan dan in januari een overweging houden, een soort kennismaking.
Hoewel deze voorgangersverkiezing al jaren traditie is, is dat niet altijd zo geweest. Tot 1974 is De Duif een Rooms-Katholieke kerk. Teruglopend kerkbezoek noopt het bisdom tot een ingrijpende reorganisatie. Tamelijk onverwacht valt daarbij ook het doek voor de goedbezochte Duif. 6 januari 1974 vindt de laatste kerkdienst plaats.
De nacht van 12 op 13 januari 1974
Dat pikken de parochianen niet. Onder aanvoering van leden van een inderhaast opgerichte actiegroep kraakt men de kerk! Een unieke gebeurtenis in de Nederlandse kerkgeschiedenis. Zondag 13 januari is er gewoon weer een dienst, met een priester. Zo ook op de zondagen erna, tot op heden. Die priester is wel verdwenen. Niet van de ene op de andere dag natuurlijk. Gaandeweg ontwikkelt de Duifgemeenschap zich tot een zelfsturende oecumenische basisgemeente. De zogenoemde ‘kraakkerkpriesters’ zijn daarbij van onschatbare waarde geweest: zij hebben aan de wieg gestaan van het ontluikende besef dat een geloofsgemeenschap heel goed voorgangers uit eigen kring kan kiezen.
Gekozen voorgangers
Tegenwoordig zijn er ieder jaar acht gekozen voorgangers. Zij komen voort uit de Duifgemeenschap en gaan voor in de vieringen. Deze worden voorbereid in een online liturgievergadering die voor iedereen toegankelijk is. De christelijke traditie staat centraal, maar er is ruimte voor inbreng uit andere spirituele en religieuze tradities. Centraal staat de vraag: hoe leven wij ons leven het beste?
De eerste paaskaars van de gekraakte kerk stamt uit 1974. In 2023 is hij gerestaureerd om in 2024 bij het 50-jarig bestaan opnieuw te branden. De standaard is afkomstig uit de 19de-eeuwse parochiekerk St. Willibrordus binnen de Veste. Deze kerk, het huidige gebouw, is de opvolger van schuilkerk Het Vredesduifje. Destijds gevestigd in de Kerkstraat.
Arjan Vader
Museumdocent Museum Ons' Lieve Heer op Solder
Met dank aan
Ellen Tiggeler-De Jong
Laatst bewerkt
12 juni 2025
Paaskaars, vervaardiger onbekend, 1974, was. Collectie Oecumenische basisgemeente De Duif. Emy Scholts Fotografie.
Interieur en exterieur: Emy Scholts Fotografie.
Formulier voorgangersverkiezing 2025, vervaardiger onbekend, 2025, drukwerk. Collectie Oecumenische basisgemeente De Duif. Emy Scholts Fotografie.
Groepsportret voorgangers 2025 De Duif, Emy Scholts Fotografie, 2025, digitale foto. Collectie Museum Ons' Lieve Heer op Solder.
Standaard met paaskaars, vervaardiger onbekend, 19de eeuw, verguld zilver. Collectie Oecumenische basisgemeente De Duif. Foto Emy Scholts Fotografie.
Vernooij, D., Een huis voor en door bevlogen mensen. 50 jaar oecumenische basisgemeente De Duif, Amsterdam (Amsterdam 2024).