
De turbulente geschiedenis van een zangkoor en zijn monstrans
Locatie
De Boom
Rokin 160
Oorspronkelijk gebouw afgebroken
Type
Schuilkerk
Religieuze gemeenschap
Rooms-Katholieke Kerk
Object
Monstrans met symbolen van het Mirakel van Amsterdam
Maker en datering
A. Le Pies
1700-1735
Bezichtigen
Niet te bezichtigen
Omstreeks 1640, ongeveer driehonderd jaar na de gebeurtenissen rond het Mirakel van Amsterdam, wordt het Sint Cecilia Collegie opgericht. Deze katholieke zangvereniging heeft als doel de devotie tot het Mirakel van Amsterdam in leven te houden, ook al kan dat na de Alteratie alleen nog maar in de verborgenheid.
De leden van het koor zingen wekelijks in misvieringen die plaatsvinden in een doorsnee woning schuin tegenover de Nieuwezijds Kapel (de plek van het mirakel). De priesters die deze missen vieren komen meestal uit de Orde van de Franciscanen. Hierdoor is de relatie tussen het Collegie en de schuilkerk van de franciscanen Het Boompje hecht. Als ze niet meer in het huis van een collegiegenoot kunnen samenkomen, verhuizen ze in 1705 naar Het Boompje, iets verderop gelegen in de Kalverstraat. Tijdens de grootschalige verbouwing van Het Boompje in 1728 geeft het Sint Cecilia Collegie deze kostbare monstrans met symboliek die verwijst naar het Mirakel van Amsterdam aan de kerk in bruikleen.
Minderbroeders
Ofwel: franciscanen. Leden van een katholieke bedelorde gesticht in 1209 door de heilige Franciscus van Assisi (1181-1226). Geïnspireerd door het evangelische armoede-ideaal onderscheidden ze zich van de traditionele kloosterorden.
De geschiedenis van het Sint Caecilia Collegie en zijn kostbare monstrans verloopt in de twintigste eeuw bijzonder roerig. In 1911 wordt ‘hun’ kerk Het Boompje gesloopt om plaats te maken voor het nieuwe V&D warenhuis. Het collegie wijkt uit naar de Mozes en Aäronkerk aan het Waterlooplein. Wanneer de pastorie van deze kerk moet verdwijnen voor de aanleg van een nieuwe autoweg, beëindigt het collegie de bruikleen van de monstrans.
Het Sint Caecilia Collegie heeft in 1997 een doorstart gemaakt met als nieuwe hoofdtaak de ondersteuning van de jaarlijkse Stille Omgang. En de monstrans? Die vertelt sinds 2005 in Museum Ons’ Lieve Heer op Solder het verhaal van een eeuwenoude Amsterdamse devotie en het daaraan toegewijde zangkoor.
Pieter-Jan van Giersbergen
Conservator Museum Ons' Lieve Heer op Solder
Laatst bewerkt
09 maart 2025
Monstrans van het St. Cecilia Collegie, A. Le Pies, 1700-1735. Collectie Museum Ons' Lieve Heer op Solder.
Exterieur: fotografie Robert Westera.
Nauwkeurig gezigt van de nieuwe verbouwde Rooms Catholyke Kerk 'T Boomtje Genaamt te Amsterdam, vervaardiger onbekend, ca. 1730. Collectie Museum Ons Lieve Heer op Solder.
De westzijde van het Rokin. Gezien in noordelijke richting vanaf de Doelenbrug met rooms-katholieke kerk Het Boompje, vervaardiger onbekend, ca. 1900. Collectie Stadsarchief Amsterdam.
Kropholler, A.J en L.M. Weterings, ’t Boompje: Kerk van St. Franciscus v. Assisie in Beeld (Hilversum 1911).
Margry, P.J. en J. Joor, Muziek En Mirakel in Amsterdam (Aerdenhout 2006).
Margry, P.J. en C. Caspers, Het Mirakel van Amsterdam: Biografie van een Betwiste Devotie (Amsterdam 2017).
Nys, W., Gedreven Door Talent. 350 Jaar Edelsmeedkunst En Academie (Deurne / Antwerpen 2013).
'Summaries', Bulletin Van Het Rijksmuseum 52, no. 3/4 (2004): 366-87.